unutmamak gerek; biribirimize gücümüzü göstere göstere, bu gücü, karşılıklı olarak, ayarlaya ayarlaya alışırız biribirimize. gerçi insan, gücünü göstermekten biraz fazlaca hoşlanıyor olabilir; en azından, daha yolun başında, daha güçlü olduğunu anlatmak ister. hayvanın eğitimi dediğimiz şey, bir güç gösterisidir. hayvanı bizimle yaşamağa alıştırıyoruz; eğitiyoruz. ne var ki, tek yönlü görünen bu eğitim de, gerçekte, karşılıklıdır. i̇nsan “eğitilme”ye razı olmazsa, önce, hayvana acı çektirir. sonrasını düşünmeyelim. ortaklık bozulmuştur çünkü.
“bizimle birlikte yaşayacağına göre,” diyoruz, “bizim düzenimize uysun.” doğru. her konuk, az ya da çok, bunu yapar zaten. evin düzenine uyar. uymayanın “konuk”luğu sona erer. ama hayvanlarımız konuğumuz değil. yaşam ortağımız. “köle” hiç değil. eğitim dediğimiz, onu, kendi dünyasını büyük ölçüde bırakıp kendi dünyamızı bütünüyle benimsemesini, kendini bizim dünyamızda “yararlı” kılmasını amaçlar gibidir... ne de olsa, birlikte yaşama kararını biz veriyoruz çünkü...
öyle mi gerçekten? değil, bana sorarsanız. birlikte yaşama kararı, ilk adımı kim atmış olursa olsun, karşılıklı verilmiştir. bizim kurallarımızı öğrenen hayvan, kendi kurallarını da bize öğretir. bu karşılıklılık, gene de, “insan” ortamında gerçekleşiyor. ama, tek yönlü ilişki olmaz ki!
syf•70—71
bilge karasu
ne kitapsız ne kedisiz
metis yayınları
“bizimle birlikte yaşayacağına göre,” diyoruz, “bizim düzenimize uysun.” doğru. her konuk, az ya da çok, bunu yapar zaten. evin düzenine uyar. uymayanın “konuk”luğu sona erer. ama hayvanlarımız konuğumuz değil. yaşam ortağımız. “köle” hiç değil. eğitim dediğimiz, onu, kendi dünyasını büyük ölçüde bırakıp kendi dünyamızı bütünüyle benimsemesini, kendini bizim dünyamızda “yararlı” kılmasını amaçlar gibidir... ne de olsa, birlikte yaşama kararını biz veriyoruz çünkü...
öyle mi gerçekten? değil, bana sorarsanız. birlikte yaşama kararı, ilk adımı kim atmış olursa olsun, karşılıklı verilmiştir. bizim kurallarımızı öğrenen hayvan, kendi kurallarını da bize öğretir. bu karşılıklılık, gene de, “insan” ortamında gerçekleşiyor. ama, tek yönlü ilişki olmaz ki!
syf•70—71
bilge karasu
ne kitapsız ne kedisiz
metis yayınları