Fazıl Hüsnü Dağlarca (26 Ağustos 1914, İstanbul - 15 Ekim 2008, İstanbul), Türk şair. 2007 yılına kadar yayınlanmış 60'tan fazla şiir koleksiyonuyla Türkiye Cumhuriyeti'nin en üretken Türk şairlerinden birisi olan Dağlarca Struga Şiir Akşamları Altın Çelenk Ödülüne layık görüldü. 1971 yılında Şilili şair Pablo Neruda'nın aldığı Nobel Edebiyat Ödülü için hazırlanan listede adaylardan birisi olduğu 50 yıllık İsveç Akademisi arşivlerinin 2022'de kamuoyuna açılması ile ortaya çıktı.
Hayatı
26 Ağustos 1914 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Süvari yarbayı Hasan Hüsnü Bey'in oğludur. İlköğrenimini Konya, Kayseri, Adana ve Kozan'da, ortaöğrenimini Tarsus ve Adana ortaokulundan sonra girdiği Kuleli Askeri Lisesi'nde 1933 yılında tamamladı. Aile, Ataç, Çağrı, Devrim, İnkılapçı Gençlik, Kültür Haftası, Türkçe, Türk Dili, Türk Yurdu, Varlık, Vatan, Yeditepe, Yücel, Yenilik ve Yön gibi dergi ve gazetelerde şiirlerini yayımladı. 1935'te piyade subayı göreviyle Doğu ve Orta Anadolu'nun, Trakya'nın pek çok yerini dolaştı. Ordudaki hizmeti on beş yılı doldurunca, ön yüzbaşı rütbesiyle askerlikten 1950'de ayrıldı. 1952-1960 yılları arasında Çalışma Bakanlığı'nda iş müfettişi olarak İstanbul'da çalıştı. Âsû adlı eseriyle Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı (1955-56). Buradan ayrıldıktan sonra İstanbul Aksaray'da "Kitap" kitabevini açtı ve yayıncılığa başladı. Ocak 1960-Temmuz 1964 yılları arasında dört yıl Türkçe isimli aylık dergiyi çıkardı. İlk yazısı 1927'de Yeni Adana gazetesinde yayınlanan bir hikâyedir, İstanbul dergisinde 1933'te çıkan "Yavaşlayan Ömür" adlı şiiriyle adını duyurmaya başladı. Varlık, Kültür Haftası, Yücel, Aile, İnkılâpçı Gençlik, Yeditepe ve Türk Dili dergilerinde şiirleri çıktı. Bugüne kadar kendisine birçok ödül verilen şair 1967'de ABD'deki Milletlerarası Şiir Forumu tarafından "En iyi Türk Şairi" seçilmişti. Türk Dil Kurumu Yönetim Kurulu üyesiydi. Dil Devrimine ilişkin düşüncelerini Türk Dil Kurumu Koçaklaması'nda şöyle dile getirmiştir:
"Türk Dil Kurumunu kurarken Mustafa Kemal’in tek mutsuzluğu vardı
Türkçeyi sevdiğini daha Türkçe söyleyememek
Kimilerinin şimdi tek mutluluğu var
Türkçeyi sevdiklerini daha Osmanlıca söylemek...."
Toplumculuğunun temelinde insana ve insan hayatına saygı yatan Dağlarca, bu yüzden hiçbir edebî akım ve kişiden etkilenmeden kendi kozasını örer. Çok yazan ve üreten bir şair kimliğiyle, bağımsız kalarak hiçbir şairden etkilenmemiş, hiçbir akımın etkisinde kalmayarak şiirlerini yazmıştır. Onun sanat anlayışını şu cümlesi özetler:
"Sanat eseri hem bir saat gibi içinde bulunduğumuz zamanı, hem de bir pusula gibi gidilmesi gereken yönü işaret etmelidir."
Türkçeye bakışını ise "Türkçem, benim ses bayrağım" diyerek Türkçe Katında Yaşamak adlı şiirinde sergilemiştir.
"Türk şiirinin büyük şairi" olarak tanımlanan Dağlarca, 94 yaşında zatürre tedavisi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca, bu yılın ilk aylarında yaptığı bir röportajda ölümünden sonra Kadıköy'de yaşadığı evin müze haline getirilmesini vasiyet etmişti. Evini Kadıköy Belediyesi'ne bağışlayan Dağlarca, Mühürdar Caddesi'ndeki evinde kendisini ziyaret eden Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk'e, evinin müzeye dönüştürülmesi için vasiyette bulunmuştu. 20 Ekim 2008'de Karacaahmet Mezarlığına defnedilmiştir.
Yaşamından sonra evinde bulunan şiirleri "Kaçaklar" başlığı altına 3 kitapta toplanmıştır.
2022 yılında 50 yıllık arşivlerini açan İsveç Akademisi, yayımladığı belgelere göre Şilili şair ve yazar Pablo Neruda'nın kazandığı 1971 Nobel Edebiyat Ödülü için hazırlanan 90 kişilik aday listesinde Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın adının da yer aldığı ortaya çıktı.
Eserleri
Bir zamanlar Sözcü dergisinde (1960) ve Vatan dergisinde (1961-1962) yazdığı, özdeyiş niteliğinde kısa düz yazıları bir yana bırakılırsa, yalnız şiirle uğraşan ve şiirlerini Türkiye’nin hemen hemen bütün edebiyat dergilerine yaymış olan Dağlarca’nın kitapları.
1935: Havaya Çizilen Dünya
1940: Çocuk ve Allah
1943: Daha
1945: Çakırın Destanı
1945: Taşdevri
1949: Üç Şehitler Destanı
1950: Toprak Ana
1951: Aç Yazı
1951: İstiklâl Savaşı-İnönüler
1951: İstiklâl Savaşı-Samsun'dan Ankara'ya
1951: Sivaslı Karınca
1953: Anıtkabir
1953: İstanbul- Fetih Destanı
1955: Âsû
1957: Delice Böcek
1958: Batı Acısı
1960: Hoo'lar
1960: Özgürlük Alanı
1961: Cezayir Türküsü
1962: Aylam
1963: Türk Olmak
1964: Yedi Memetler
1965: Çanakkale Destanı
1965: Dışarıdan Gazel
1965: Kazmalama
1965: Yeryağ
1966: Vietnam Savaşımız
1967: Açıl Susam Açıl
1968: Haydi
1968: Kubilay Destanı
1969: 19 Mayıs Destanı
1970: Hiroşima
1971: Kuş Ayak
1971: Malazgirt Ululaması
1972: Haliç
1972: Kınalı Kuzu Ağıdı
1973: Bağımsızlık Savaşı-30 Ağustos
1973: Bağımsızlık Savaşı-İzmir Yollarında
1973: Bağımsızlık Savaşı-Sakarya Kıyıları
1973: Gazi Mustafa Kemal Atatürk
1974: Arka Üstü
1974: Yeryüzü Çocukları
1976: Yanık Çocuklar Koçaklaması
1977: Balinayla Mandalina
1977: Hollandalı Dörtlükler
1977: Horoz
1978: Yazıları Seven ayı
1979: Çukurova Koçaklaması
1979: Göz Masalı
1979: Yaramaz Sözcükler
1980: Şeker Yiyen Resimler
1981: Cinoğlan
1981: Çıplak
1981: Güneş Doğduran
1981: Hin ile Hincik
1981: Nötron Bombası
1981: Yunus Emre'de Olmak
1982: Koşan Ayılar Ülkesi
1985: Dişiboy
1985: İlk Yapıtla 50 Yıl Sonrakiler
1986: Takma Yaşamalar Çağı
1990: Uzaklarla Giyinmek
1992: Dildeki Bilgisayar
2007: İçimdeki Şiir Hayvanı
Mustafa Kemal'in Kağnısı
Yavaşlayan Ömür
Kuşların Çektiği Kağnı
Ödüller
1946: Cumhuriyet Halk Partisi Şiir Yarışması Üçüncülük
1956: Yeditepe Şiir Armağanı
1958: Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü
1966: Türkiye Milli Talebe Federasyonu Turhan Emeksiz Armağanı
1967: International Poetry Forum Yaşayan En İyi Türk Şairi (ABD)
1973: Arkın Çocuk Edebiyatı Üstün Onur Ödülü
1974: Struga 13. Şiir Festivali Altın Çelenk Ödülü (Yugoslavya)
1974: Milliyet Sanat Dergisi Yılın Sanatçısı
1977 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
2005: Vehbi Koç Ödülü
2008: Kültür Sanat Hizmet Ödülü
Hayatı
26 Ağustos 1914 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Süvari yarbayı Hasan Hüsnü Bey'in oğludur. İlköğrenimini Konya, Kayseri, Adana ve Kozan'da, ortaöğrenimini Tarsus ve Adana ortaokulundan sonra girdiği Kuleli Askeri Lisesi'nde 1933 yılında tamamladı. Aile, Ataç, Çağrı, Devrim, İnkılapçı Gençlik, Kültür Haftası, Türkçe, Türk Dili, Türk Yurdu, Varlık, Vatan, Yeditepe, Yücel, Yenilik ve Yön gibi dergi ve gazetelerde şiirlerini yayımladı. 1935'te piyade subayı göreviyle Doğu ve Orta Anadolu'nun, Trakya'nın pek çok yerini dolaştı. Ordudaki hizmeti on beş yılı doldurunca, ön yüzbaşı rütbesiyle askerlikten 1950'de ayrıldı. 1952-1960 yılları arasında Çalışma Bakanlığı'nda iş müfettişi olarak İstanbul'da çalıştı. Âsû adlı eseriyle Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı (1955-56). Buradan ayrıldıktan sonra İstanbul Aksaray'da "Kitap" kitabevini açtı ve yayıncılığa başladı. Ocak 1960-Temmuz 1964 yılları arasında dört yıl Türkçe isimli aylık dergiyi çıkardı. İlk yazısı 1927'de Yeni Adana gazetesinde yayınlanan bir hikâyedir, İstanbul dergisinde 1933'te çıkan "Yavaşlayan Ömür" adlı şiiriyle adını duyurmaya başladı. Varlık, Kültür Haftası, Yücel, Aile, İnkılâpçı Gençlik, Yeditepe ve Türk Dili dergilerinde şiirleri çıktı. Bugüne kadar kendisine birçok ödül verilen şair 1967'de ABD'deki Milletlerarası Şiir Forumu tarafından "En iyi Türk Şairi" seçilmişti. Türk Dil Kurumu Yönetim Kurulu üyesiydi. Dil Devrimine ilişkin düşüncelerini Türk Dil Kurumu Koçaklaması'nda şöyle dile getirmiştir:
"Türk Dil Kurumunu kurarken Mustafa Kemal’in tek mutsuzluğu vardı
Türkçeyi sevdiğini daha Türkçe söyleyememek
Kimilerinin şimdi tek mutluluğu var
Türkçeyi sevdiklerini daha Osmanlıca söylemek...."
Toplumculuğunun temelinde insana ve insan hayatına saygı yatan Dağlarca, bu yüzden hiçbir edebî akım ve kişiden etkilenmeden kendi kozasını örer. Çok yazan ve üreten bir şair kimliğiyle, bağımsız kalarak hiçbir şairden etkilenmemiş, hiçbir akımın etkisinde kalmayarak şiirlerini yazmıştır. Onun sanat anlayışını şu cümlesi özetler:
"Sanat eseri hem bir saat gibi içinde bulunduğumuz zamanı, hem de bir pusula gibi gidilmesi gereken yönü işaret etmelidir."
Türkçeye bakışını ise "Türkçem, benim ses bayrağım" diyerek Türkçe Katında Yaşamak adlı şiirinde sergilemiştir.
"Türk şiirinin büyük şairi" olarak tanımlanan Dağlarca, 94 yaşında zatürre tedavisi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca, bu yılın ilk aylarında yaptığı bir röportajda ölümünden sonra Kadıköy'de yaşadığı evin müze haline getirilmesini vasiyet etmişti. Evini Kadıköy Belediyesi'ne bağışlayan Dağlarca, Mühürdar Caddesi'ndeki evinde kendisini ziyaret eden Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk'e, evinin müzeye dönüştürülmesi için vasiyette bulunmuştu. 20 Ekim 2008'de Karacaahmet Mezarlığına defnedilmiştir.
Yaşamından sonra evinde bulunan şiirleri "Kaçaklar" başlığı altına 3 kitapta toplanmıştır.
2022 yılında 50 yıllık arşivlerini açan İsveç Akademisi, yayımladığı belgelere göre Şilili şair ve yazar Pablo Neruda'nın kazandığı 1971 Nobel Edebiyat Ödülü için hazırlanan 90 kişilik aday listesinde Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın adının da yer aldığı ortaya çıktı.
Eserleri
Bir zamanlar Sözcü dergisinde (1960) ve Vatan dergisinde (1961-1962) yazdığı, özdeyiş niteliğinde kısa düz yazıları bir yana bırakılırsa, yalnız şiirle uğraşan ve şiirlerini Türkiye’nin hemen hemen bütün edebiyat dergilerine yaymış olan Dağlarca’nın kitapları.
1935: Havaya Çizilen Dünya
1940: Çocuk ve Allah
1943: Daha
1945: Çakırın Destanı
1945: Taşdevri
1949: Üç Şehitler Destanı
1950: Toprak Ana
1951: Aç Yazı
1951: İstiklâl Savaşı-İnönüler
1951: İstiklâl Savaşı-Samsun'dan Ankara'ya
1951: Sivaslı Karınca
1953: Anıtkabir
1953: İstanbul- Fetih Destanı
1955: Âsû
1957: Delice Böcek
1958: Batı Acısı
1960: Hoo'lar
1960: Özgürlük Alanı
1961: Cezayir Türküsü
1962: Aylam
1963: Türk Olmak
1964: Yedi Memetler
1965: Çanakkale Destanı
1965: Dışarıdan Gazel
1965: Kazmalama
1965: Yeryağ
1966: Vietnam Savaşımız
1967: Açıl Susam Açıl
1968: Haydi
1968: Kubilay Destanı
1969: 19 Mayıs Destanı
1970: Hiroşima
1971: Kuş Ayak
1971: Malazgirt Ululaması
1972: Haliç
1972: Kınalı Kuzu Ağıdı
1973: Bağımsızlık Savaşı-30 Ağustos
1973: Bağımsızlık Savaşı-İzmir Yollarında
1973: Bağımsızlık Savaşı-Sakarya Kıyıları
1973: Gazi Mustafa Kemal Atatürk
1974: Arka Üstü
1974: Yeryüzü Çocukları
1976: Yanık Çocuklar Koçaklaması
1977: Balinayla Mandalina
1977: Hollandalı Dörtlükler
1977: Horoz
1978: Yazıları Seven ayı
1979: Çukurova Koçaklaması
1979: Göz Masalı
1979: Yaramaz Sözcükler
1980: Şeker Yiyen Resimler
1981: Cinoğlan
1981: Çıplak
1981: Güneş Doğduran
1981: Hin ile Hincik
1981: Nötron Bombası
1981: Yunus Emre'de Olmak
1982: Koşan Ayılar Ülkesi
1985: Dişiboy
1985: İlk Yapıtla 50 Yıl Sonrakiler
1986: Takma Yaşamalar Çağı
1990: Uzaklarla Giyinmek
1992: Dildeki Bilgisayar
2007: İçimdeki Şiir Hayvanı
Mustafa Kemal'in Kağnısı
Yavaşlayan Ömür
Kuşların Çektiği Kağnı
Ödüller
1946: Cumhuriyet Halk Partisi Şiir Yarışması Üçüncülük
1956: Yeditepe Şiir Armağanı
1958: Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü
1966: Türkiye Milli Talebe Federasyonu Turhan Emeksiz Armağanı
1967: International Poetry Forum Yaşayan En İyi Türk Şairi (ABD)
1973: Arkın Çocuk Edebiyatı Üstün Onur Ödülü
1974: Struga 13. Şiir Festivali Altın Çelenk Ödülü (Yugoslavya)
1974: Milliyet Sanat Dergisi Yılın Sanatçısı
1977 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
2005: Vehbi Koç Ödülü
2008: Kültür Sanat Hizmet Ödülü