scolie
her şeyin doğru olarak tanrısal tabiatın zorunluluğundan çıktığını bilen ve tabiatın ezeli kanunları ve kurallarına göre bu sonuca ulaşan kimse, şüphesiz kin, alay etme, ya da küçümsemeyi hak eden hiçbir şey bulmayacak ve hiç kimse için acıma duymayacaktır: fakat insani erdemin elverdiği kadar, denildiği gibi, iyilik yapmaya, sevinç içinde bulunmaya çalışacaktır. buna şu noktayı da katmalı ki, kolayca acıma duygusu duyan ve başkasının gözyaşları ve sefaletinden üzülen kimse, çoğu kere, sonradan pişman olacağı şeyler yapar; bir yandan gerçi kesinlikle iyi olduğunu bilmemiz gereken bir duygulanışla hiçbir şey yapmıyoruz, öte yandan sahte gözyaşlarından kolayca aldanmış bulunuyoruz. ve ben burada açıkça, akıl düsturuna göre yaşayan insandan söz ediyorum. başkalarının yardımına koşmak için ne akılla ne acıma ile hareket etmeyen kimseye*, doğrusu, insanca davranmayan (inhumain) kimse denir, zira o hiç de insana benzer görünmüyor.
*) türkçe'de iki olumsuz yan yana gelince onları ifade eden olumsuz, olumlu şekilde yazılırsa da, yaygın yanlışlığa uyuyoruz.
syf. 236—
benedictus (baruch) spinoza
etika
türkçesi: hilmi ziya ülken
dost kitabevi yayınları
her şeyin doğru olarak tanrısal tabiatın zorunluluğundan çıktığını bilen ve tabiatın ezeli kanunları ve kurallarına göre bu sonuca ulaşan kimse, şüphesiz kin, alay etme, ya da küçümsemeyi hak eden hiçbir şey bulmayacak ve hiç kimse için acıma duymayacaktır: fakat insani erdemin elverdiği kadar, denildiği gibi, iyilik yapmaya, sevinç içinde bulunmaya çalışacaktır. buna şu noktayı da katmalı ki, kolayca acıma duygusu duyan ve başkasının gözyaşları ve sefaletinden üzülen kimse, çoğu kere, sonradan pişman olacağı şeyler yapar; bir yandan gerçi kesinlikle iyi olduğunu bilmemiz gereken bir duygulanışla hiçbir şey yapmıyoruz, öte yandan sahte gözyaşlarından kolayca aldanmış bulunuyoruz. ve ben burada açıkça, akıl düsturuna göre yaşayan insandan söz ediyorum. başkalarının yardımına koşmak için ne akılla ne acıma ile hareket etmeyen kimseye*, doğrusu, insanca davranmayan (inhumain) kimse denir, zira o hiç de insana benzer görünmüyor.
*) türkçe'de iki olumsuz yan yana gelince onları ifade eden olumsuz, olumlu şekilde yazılırsa da, yaygın yanlışlığa uyuyoruz.
syf. 236—
benedictus (baruch) spinoza
etika
türkçesi: hilmi ziya ülken
dost kitabevi yayınları